Skilgreiningar

Hér er unnið með gögn frá Eurostat, hagstofu Evrópusambandsins. Þar sem það er munur á löggjöf þar og á Íslandi er mikilvægt að hafa nokkrar skilgreiningar og þýðingar á hreinu. Hér verður notast við eftirfarandi skilgreiningar og þýðingar:

Tímabundin vernd (e. temporary protection): Þetta er kallað sameiginleg vernd vegna fjöldaflótta í 44. grein laga um útlendinga, en temporary protection hjá Evrópusambandinu og þar af leiðandi Eurostat. Dómsmálaráðherra virkjaði þessa grein vegna fjöldaflótta frá Úkraínu í mars 2022. Hér verður notast við orðatiltækið tímabundin vernd. Afgreiðsla umsókna um tímabundna vernd er fljótari en annarra umsókna þar sem ekki þarf að leggja jafnmikla vinnu í að rannsaka mál hvers og eins.
Hæli (e. asylum): Einstaklingur sem fær ekki tímabundna vernd þarf að ganga í gegnum persónulegra ferli þar sem málsmeðferð sker úr um hvort einstaklingur þurfi á hæli að halda. Í gögnum Útlendingastofnunar virðist þetta oftast kallað efnisleg meðferð og hefur ýmist verið skipt niður í flokkana vernd, viðbótarvernd og mannúðarleyfi í gögnum þeirra. Hér verður notast við orðið hæli yfir alla þessa flokka. Afgreiðsla umsókna um hæli tekur lengri tíma og því er oftast fjallað um þennan málaflokk þegar rætt er um álag á innviði sem tengjast móttöku flóttafólks.

Samantekt

Myndir og tafla hér að neðan sýna stutta samantekt á tölunum. Fyrir neðan fylgir nánari greining.

Myndir
Töflur

Samantekt á verndarkerfum Evrópulanda (2022)
Tölur sýndar sem fjöldi á 100.000 íbúa móttökulands
	Verndarveitingar		Umsóknir
	Samtals	Án Úkraínu	Samtals	Án Úkraínu
Austurríki	1,193	184	2,253	1,243
Belgía	639	94	856	310
Búlgaría	2,211	57	2,434	279
Danmörk	569	9	603	43
Eistland	3,148	5	3,169	25
Finnland	838	22	888	72
Frakkland	176	52	352	227
Grikkland	389	183	562	356
Holland	713	86	831	205
Írland	1,446	70	1,637	262
Ísland	860	247	1,196	583
Ítalía	295	41	392	137
Króatía	500	1	570	71
Lettland	2,045	12	2,065	32
Liechtenstein	1,094	25	1,272	204
Litáen	2,343	11	2,369	36
Lúxemborg	950	161	1,168	380
Malta	349	36	547	234
Noregur	638	20	693	74
Pólland	4,258	8	4,272	22
Portúgal	559	6	572	19
Rúmenía	540	5	577	42
Slóvakía	1,929	1	1,935	7
Slóvenía	357	2	668	313
Spánn	411	71	588	248
Sviss	936	112	1,105	280
Svíþjóð	500	46	660	207
Þýskaland	1,110	154	1,247	292
Tékkland	4,365	2	4,377	13
Ungverjaland	309	0	309	0
Tafla eftir @bggjonsson hjá metill.is byggð á gögnum Eurostat um fólksflutninga: https://metill.is/greinar/flottafolk Gögn og kóði: https://github.com/bgautijonsson/Metill.is/tree/master/greinar/flottafolk

Samantekt á verndarkerfum Evrópulanda (2023)
Tölur sýndar sem fjöldi á 100.000 íbúa móttökulands
	Verndarveitingar		Umsóknir
	Samtals	Án Úkraínu	Samtals	Án Úkraínu
Austurríki	455	254	844	643
Belgía	239	106	432	299
Búlgaría	456	90	715	349
Danmörk	158	17	181	40
Eistland	648	5	658	15
Finnland	363	23	436	96
Frakkland	83	58	265	240
Grikkland	289	238	667	615
Holland	277	81	415	220
Írland	685	59	874	248
Ísland	480	79	1,053	652
Ítalía	71	35	264	228
Króatía	129	1	173	45
Lettland	650	6	734	90
Liechtenstein	706	25	895	214
Litáen	442	14	447	20
Lúxemborg	272	138	536	403
Malta	165	60	256	150
Noregur	649	40	686	77
Pólland	656	10	667	21
Portúgal	85	3	107	26
Rúmenía	264	5	312	53
Slóvakía	558	1	564	7
Slóvenía	78	4	413	339
Spánn	180	109	408	338
Sviss	357	148	550	342
Svíþjóð	154	50	260	157
Þýskaland	558	160	814	416
Tékkland	913	2	923	12
Ungverjaland	72	0	72	0
Tafla eftir @bggjonsson hjá metill.is byggð á gögnum Eurostat um fólksflutninga: https://metill.is/greinar/flottafolk Gögn og kóði: https://github.com/bgautijonsson/Metill.is/tree/master/greinar/flottafolk

Samantekt á verndarkerfum Evrópulanda (2022 - 2023)
Tölur sýndar sem fjöldi á 100.000 íbúa móttökulands
	Verndarveitingar		Umsóknir
	Samtals	Án Úkraínu	Samtals	Án Úkraínu
Austurríki	824	219	1,549	943
Belgía	439	100	644	305
Búlgaría	1,333	73	1,574	314
Danmörk	363	13	392	42
Eistland	1,898	5	1,914	20
Finnland	601	23	662	84
Frakkland	130	55	308	233
Grikkland	339	211	614	486
Holland	495	84	623	212
Írland	1,065	65	1,256	255
Ísland	670	163	1,125	618
Ítalía	183	38	328	183
Króatía	314	1	372	58
Lettland	1,348	9	1,399	61
Liechtenstein	900	25	1,083	209
Litáen	1,392	13	1,408	28
Lúxemborg	611	149	852	391
Malta	257	48	401	192
Noregur	644	30	689	76
Pólland	2,457	9	2,470	21
Portúgal	322	5	340	22
Rúmenía	402	5	444	47
Slóvakía	1,243	1	1,250	7
Slóvenía	218	3	541	326
Spánn	295	90	498	293
Sviss	646	130	827	311
Svíþjóð	327	48	460	182
Þýskaland	834	157	1,031	354
Tékkland	2,639	2	2,650	13
Ungverjaland	191	0	191	0
Tafla eftir @bggjonsson hjá metill.is byggð á gögnum Eurostat um fólksflutninga: https://metill.is/greinar/flottafolk Gögn og kóði: https://github.com/bgautijonsson/Metill.is/tree/master/greinar/flottafolk

Tímabundin Vernd

Í þessum kafla verður aðallega fjallað um flóttafólk frá Úkraínu. Það getur verið eitthvað af flóttafólki frá öðrum löndum eftir löggjöfum hvers svæðis, en hlutdeild Úkraínsks flóttafólks er nær 100% í öllum fjöldatölum þessa flokks.

Þessi flokkur er oftast tekinn út úr sviga þegar tölur um flóttafólk eru greindar þar sem flóttafólk frá Úkraínu fær fljótari meðferð og veldur því minna álagi á innviði sem tengjast móttöku flóttafólks.

Mánaðarlegar veitingar

Yfir árið 2022 var mikið flæði flóttafólks frá Úkraínu til annarra Evrópulanda, þá sérstaklega til Tékklands og Póllands, en mikill fjöldi leitaði líka til Slóvakíu og Eistlands. Síðustu mánuði ársins 2023 jókst fjöldinn sem leitaði til Noregs og tóku norsk yfirvöld við flestum í nóvember síðastliðinn.

Einstaklingar sem njóta verndar

Ef við leggjum saman allan fjöldann sem hafa fengið tímabundna vernd í löndum (og drögum frá einstaklinga sem leita til annarra landa eftir að hafa verið veitt tímabundin vernd) sjáum við að langmestur fjöldi fólks nýtur tímabundinnar verndar í Tékklandi. Noregur, Finnland og Ísland eru öll yfir meðaltali.

Hæli

Í þessum kafla eiga tölur við um hæli, það er að segja flóttafólk hvers umsóknir þurfa að fara í gegnum efnislega meðferð og úrskurður byggður á aðstæðum hvers og eins.

Þessi flokkur er helsta ágreiningsefnið í umræðum þar sem einstaklingar í þessum hóp fá ekki sömu flýtimeðferð og einstaklingar frá Úkraínu. Því er rétt að líta helst til þessa hóps þegar skoða á álag á innviði sem tengjast móttöku flóttafólks.

Þróun fjölda hælisveitinga (2008 - 2023)
Þróun fjölda umsókna um hæli (2008 - 2023)

Mánaðarlegur fjöldi umsókna

Fyrst skoðum við hversu margar umsóknir um hæli þjóðir fá á hverjum mánuði. Frá september 2022 til júní 2023 var langur kafli þar sem Ísland fékk óvenjulega margar umsóknir, mun meira en aðrar þjóðir. Frá og með júlí 2023 hefur þetta þó aðeins róast og erum við núna farin að fá svipað magn og Lúxemborg aftur.

Uppsafnaður fjöldi hælisumsókna er mun hærri á Íslandi en í öðrum löndum. Næsta land á eftir Íslandi er Grikkland, en þar hefur mánaðarlegum umsóknum fjölgað og munurinn milli Íslands og Grikklands því að minnka.

Mánaðarlegar tölur
Uppsafnaðar tölur

Ákvarðanir í málum hælisleitenda

Þjóðir fá mismargar umsóknir í hverju mánuði og því gefur að skilja að sumar þjóðir þurfa að afgreiða mál fljótar en aðrar til að forðast myndun biðraða. Gögn um ákvarðanir sýna okkur bæði hversu mörg mál eru afgreidd og hversu margir hælisleitendur fá umsókn sína samþykkta.

Samtals ákvarðanir

Byrjum á að skoða hve margar ákvarðanir eru teknar í hverjum mánuði. Íslenskum yfirvöldum hefur tekist ágætlega í að afgreiða mál umsækjenda þegar tekið er tillit til höfðatölu og miðað er við önnur lönd. Frá sumri 2022 höfum við verið á toppnum eða nálægt toppnum í fjölda afgreiddra mála á höfðatölu.

Hér er þó mikilvægt að bera saman stærðargráðu á fjölda umsókna og fjölda afgreiðslna. Yfirvöld þurfa að vega kostnað vegna starfsfólks á móti kostnaði við að veita hælisleitendum skjól á meðan beðið er eftir niðurstöðu umsóknar.

Mánaðarlegar tölur
Uppsafnaðar tölur